«مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّهُ آخِرُ مَقامٍ أَقُومُهُ فی هذا الْمَشْهَدِ، فَاسْمَعوا وَ أَطیعوا وَانْقادوا لاَمْرِالله رَبِّکُمْ»
«ای مردم، این آخرین باری است که در چنین اجتماعی بپا می‏ایستم پس بشنوید و اطاعت کنید و در مقابل امر خداوند پروردگارتان سر تسلیم فرود آورید»

آنحضرت در بیان این عبارات متذکر موارد ذیل هستند:

1. این آخرین باری است که من بر منبر قرار گرفته و با شما سخن میگویم و شما صدای من را می شنوید، پس خوب و با دقت گوش فرا دهید .

2. با بیان الفاظ «فَاسْمَعوا وَ أَطیعوا وَانْقادوا، پس بشنوید و اطاعت کنید و در مقابل امر خداوند پروردگارتان سر تسلیم فرود آورید» آنحضرت تاکید مجددی دارند بر اینکه همانگونه که شما از قرائن و همچنین بیان من درخطبه علت اجتماعتان دراین مکان رادر مورد اعلان جانشینی امیرالمومنیین علیه السلام فهمیده اید، لکن آنقدر این امر مهم است که باید مخاطبین دقیق بشنوند و بپذیرند و دقیق انتقال دهند و سر تسلیم فرود آورند که نه تنها امروز در این خطبه علی علیه السلام را معرفی می کنم بلکه یازده جانشین او را نیز معرفی می کنم.

3. آوردن این الفاظ نشان دهنده این مطلب است که هشدار داده شود به منافقین و برای آنانی که ایستاده بودند و نظاره گر بوده و ایمان باطنی به گفتار پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نداشته اند و خطاب صریح پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نه تنها برای موافقین ولایت امیرالمومنین علیه السلام بوده بلکه برای مخالفین نیز بوده که باید بشنوند و اطاعت کنند و سر تسلیم فرود آورند.

4.آنگاه در ادامه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم میفرمایند: «...فَإنَّ اللّه‏َ عَزَّ وَجَلَّ هُوَ مَوْلاکُمْ وَإلهُکُمْ ...خداوند بزرگ صاحب اختیار شماست...» و موضوع صاحب اختیاری را پس از خداوند برای خویش مطرح کرده و سپس آن را در امیرالمومنیین علیه السلام و جانشینانشان از صلبشان معرفی میکنند؛ یعنی این آخرین خطبه نشان دهنده مهم بودن مطلب و سنگین بودن پذیرش توسط منافقان است.

5. معمولا بزرگی اگر بخواهد وصیتی یا جملاتی در آخرین لحظه عمر خویش بیان کند تمام جوانب مطلب را می سنجد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نیز که بالاترین شخصیت عالم خلقت است در آخرین خطبه خویش دست رنج 23 سال رسالت خویش و مهمترین توصیه خود را به امر الهی سفارش به اطاعت و فرمانبرداری از امیرالمومنین علیه السلام و فرزندانشان تا به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، میداند.

6.پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در آخرین خطبه خویش، سکان داری هدایت بشریت و زمام امور انسانها تا قیامت بعد خویش را به اوصیا ء بعد از خود یعنی امامان معرفی شده در غدیر می سپارد.

برگرفته از کتاب شرح موضوعی خطبه غدیر (محمدرضا شریفی)