وَ تَقْلِيدِهِمْ إِيَّاهُ أَمْرَ الْأُمَّةِ وَ قِلَّةِ رَغْبَتِهِ فِي ذَلِكَ وَ زُهْدِهِ فِيهِ أَتَاهُ فِي وَقْتِ غَفْلَةٍ وَ طَلَبَ مِنْهُ الْخَلْوَةَ فَقَالَ يَا أَبَا الْحَسَنِ وَ اللَّهِ مَا كَانَ هَذَا الْأَمْرُ عَنْ مُوَاطَاةٍ مِنِّي وَ لَا رَغْبَةٍ فِيمَا وَقَعْتُ عَلَيْهِ وَ لَا حِرْصٍ عَلَيْهِ وَ لَا ثِقَةٍ بِنَفْسِي فِيمَا تَحْتَاجُ إِلَيْهِ الْأُمَّةُ وَ لَا قُوَّةٍ لِي بِمَالٍ وَ لَا كَثْرَةٍ لِعَشِيرَةٍ وَ لَا اسْتِيثَارٍ بِهِ دُونَ غَيْرِي فَمَا لَكَ تُضْمِرُ عَلَيَّ مَا لَمْ أَسْتَحِقَّهُ مِنْكَ وَ تُظْهِرُ لِيَ الْكَرَاهَةَ لِمَا صِرْتُ فِيهِ وَ تَنْظُرُ إِلَيَّ بِعَيْنِ الشَّنَئَانِ قَالَ فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عليه السلام فَمَا حَمَلَكَ عَلَيْهِ إِذْ لَمْ تَرْغَبْ فِيهِ وَ لَا حَرَصْتَ عَلَيْهِ وَ لَا وَثِقْتَ بِنَفْسِكَ فِي الْقِيَامِ بِهِ قَالَ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ حَدِيثٌ سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلي الله عليه و آله إِنَّ اللَّهَ لَا يَجْمَعُ أُمَّتِي عَلَى ضَلَالٍ وَ لَمَّا رَأَيْتُ إِجْمَاعَهُمْ اتَّبَعْتُ قَوْلَ النَّبِيِّ صلي الله عليه و آله وَ أَحَلْتُ أَنْ يَكُونَ إِجْمَاعُهُمْ عَلَى خِلَافِ الْهُدَى مِنْ ضَلَالٍ فَأَعْطَيْتُهُمْ قَوَدَ الْإِجَابَةِ وَ لَوْ عَلِمْتُ أَنَّ أَحَداً يَتَخَلَّفُ لَامْتَنَعْتُ
فقَال عَلِيٌّ عليه السلام أَمَّا مَا ذَكَرْتَ مِنْ قَوْلِ النَّبِيِّ صلي الله عليه و آله إِنَّ اللَّهَ لَا يَجْمَعُ أُمَّتِي عَلَى ضَلَالٍ فَكُنْتُ مِنَ الْأُمَّةِ أَمْ لَمْ أَكُنْ، قَالَ بَلَى قَالَ وَ كَذَلِكَ الْعِصَابَةُ الْمُمْتَنِعَةُ عَنْكَ مِنْ سَلْمَانَ وَ عَمَّارٍ وَ أَبِي ذَرٍّ وَ الْمِقْدَادِ وَ ابْنِ عُبَادَةَ وَ مَنْ مَعَهُ مِنَ الْأَنْصَارِ قَالَ كُلٌّ مِنَ الْأُمَّةِ قَالَ عَلِيٌّ عليه السلام فَكَيْفَ تَحْتَجُّ بِحَدِيثِ النَّبِيِّ وَ أَمْثَالُ هَؤُلَاءِ قَدْ تَخَلَّفُوا عَنْكَ وَ لَيْسَ لِلْأُمَّةِ فِيهِمْ طَعْنٌ وَ لَا فِي صُحْبَةِ الرَّسُولِ لِصُحْبَتِهِ مِنْهُمْ تَقْصِيرٌ قَالَ مَا عَلِمْتُ بِتَخَلُّفِهِمْ إِلَّا بَعْدَ إِبْرَامِ الْأَمْرِ وَ خِفْتُ إِنْ قَعَدْتُ عَنِ الْأَمْرِ أَنْ يَرْجِعَ النَّاسُ مُرْتَدِّينَ عَنِ الدِّينِ وَ كَانَ مُمَارَسَتُهُمْ إِلَيَّ إِنْ أَجَبْتُهُمْ أَهْوَنَ مَئُونَةً عَلَى الدِّينِ وَ إِبْقَاءً لَهُ مِنْ ضَرْبِ النَّاسِ بَعْضِهِمْ بِبَعْضٍ فَيَرْجِعُونَ كُفَّاراًوَ عَلِمْتُ أَنَّكَ لَسْتَ بِدُونِي فِي الْإِبْقَاءِ عَلَيْهِمْ وَ عَلَى أَدْيَانِهِمْ فَقَالَ عَلِيٌّ عليه السلام أَجَلْ وَ لَكِنْ أَخْبِرُونِي عَنِ الَّذِي يَسْتَحِقُّ هَذَا الْأَمْرَ بِمَا يَسْتَحِقُّهُ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ بِالنَّصِيحَةِ وَ الْوَفَاءِ وَ دَفْعِ الْمُدَاهَنَةِ وَ حُسْنِ السِّيرَةِ وَ إِظْهَارِ الْعَدْلِ وَ الْعِلْمِ بِالْكِتَابِ وَ السُّنَّةِ وَ فَصْلِ الْخِطَابِ مَعَ الزُّهْدِ فِي الدُّنْيَا وَ قِلَّةِ الرَّغْبَةِ فِيهَا وَ انْتِصَافِ الْمَظْلُومِ مِنَ الظَّالِمِ لِلْقَرِيبِ وَ الْبَعِيدِ ثُمَّ سَكَتَ فَقَالَ عَلِيٌّ عليه السلام وَ السَّابِقَةِ وَ الْقَرَابَةِ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ وَ السَّابِقَةِ وَ الْقَرَابَةِ فَقَالَ عَلِيٌّ عليه السلام أَنْشُدُكَ بِاللَّهِ يَا أَبَا بَكْرٍ أَ فِي نَفْسِكَ تَجِدُ هَذِهِ الْخِصَالَ أَوْ فِيَّ،
فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ بَلْ فِيكَ يَا أَبَا الْحَسَنِ قَالَ فَأَنْشُدُكَ بِاللَّهِ أَنَا الْمُجِيبُ لِرَسُولِ اللَّهِ صلي الله عليه و آله قَبْلَ ذُكْرَانِ الْمُسْلِمِينَ أَمْ أَنْتَ، قَالَ بَلْ أَنْتَ قَالَ عليه السلام فَأَنْشُدُكَ بِاللَّهِ أَنَا صَاحِبُ الْأَذَانِ لِأَهْلِ الْمَوْسِمِ وَ الْجَمْعِ الْأَعْظَمِ لِلْأُمَّةِ بِسُورَةِ بَرَاءَةَ أَمْ أَنْتَ، قَالَ بَلْ أَنْتَ ،قَالَ فَأَنْشُدُكَ بِاللَّهِ أَنَا وَقَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلي الله عليه و آله بِنَفْسِي يَوْمَ الْغَارِ أَمْ أَنْتَ قَالَ بَلْ أَنْتَ، قَالَ فَأَنْشُدُكَ بِاللَّهِ أَنَا الْمَوْلَى لَكَ وَ لِكُلِّ مُسْلِمٍ بِحَدِيثِ النَّبِيِّ صلي الله عليه و آله يَوْمَ الْغَدِيرِ أَمْ أَنْتَ قَالَ بَلْ أَنْتَ،...
امام جعفر صادق عليه السلام بواسطه پدران گرامش عليهم السلام مي فرمايد: وقتى مردم با أبو بكر بيعت كرده و با امام على عليه السلام آن رفتار نمودند، پيوسته أبو بكر نسبت به حضرت أمير عليه السلام اظهار انبساط و خوشروئى كرده، و از انقباض و گرفتگى على بن ابى طالب حيران و دلنگران بود، به همين خاطر بسيار مايل بود با او خلوتى داشته و عقده دل او را گشوده و رضايت خاطر آن حضرت را به هر ترتيب فراهم نمايد، تا عرض كند كه چرا بيعت را پذيرفته با اينكه هيچ رغبت و ميلى به آن نداشته است. بنا بر اين از آن حضرت درخواست نمود كه ساعتى را براى مذاكره خصوصى انتخاب نمايد. پس مجلس برپا شد و أبو بكر اين گونه سخن آغاز نمود: اى أبو الحسن، به خدا سوگند كه اين جريان روى تبانى و اقدام و رغبت و حرص من صورت نگرفت، و در آن هيچ اعتمادى به خود نداشتم كه بتوانم از پس اين امر بر آمده و امور امت را آن طور كه بايد اداره كنم. و من فاقد هر گونه قدرت مالى و كثرت عشيره بودم، تا از آن طريق اساس نقشه خود را استوار نمايم.
پس براى چه از من دلتنگ و ملول بوده و آن را كه در باره من نشايد تصور مىكنى، و با نظر بغض و عداوت به من مىنگرى.أمير المؤمنين عليه السلام فرمود: اگر به اين امر رغبت و ميلى نداشتى، براى چه خود را به آن حاضر نموده و در اين عمل پيشقدم شدى،أبو بكر گفت: بخاطر حديثى بود كه از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله شنيدم كه فرموده:براستى كه خداوند امت مرا بر گمراهى و خطا جمع نمىكند، و چون جمع ايشان را ديدم از همان فرمايش پيروى نموده و هرگز گمان نبردم كه اجماع امت خلاف هدايت و از گمراهى باشد، و به همين خاطر تن به اين تكليف سپردم، و اگر مىدانستم حتى يك نفر هم از اين امر امتناع خواهد ورزيد بطور مسلم از پذيرش آن خوددارى مىكردم.أمير المؤمنين عليه السلام فرمود: در خصوص حديث مذكور در مورد اجماع امت از تو مىپرسم كه آيا من از افراد اين امتم يا نه، گفت: آرى. فرمود:آن گروهى كه از بيعت تو سر باز زدند چون سلمان و أبو ذر و عمار و مقداد و سعد بن عباده و ديگران؛ از امت بودند يا نه، أبو بكر گفت: آرى همه از امت بودند.أمير المؤمنين عليه السلام فرمود: بنا بر اين چگونه با مخالفت اين افراد به حديث اجماع احتجاج مىكنى،حال اينكه تمام آنان از افراد صالح و پرهيزگار و از أصحاب رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله هستند.
أبو بكر گفت: تخلف اين افراد پس از تحقق اين امر بر من معلوم شد، و ترسيدم اگر از پذيرش آن امتناع ورزيده و خود را كنار بكشم اوضاع اجتماعى مسلمين بهم خورده و شايد غالب مردم مرتد شده و از دين خارج شوند، و پذيرش من بر اين امر بهتر از آن بود كه امت مسلمان به هرج و مرج گرائيده و به حالت كفر سابق خودشان عود نمايند، و فكر مىكردم شما نيز در اين باره با من موافق باشيد.أمير المؤمنين عليه السلام فرمود: بسيار خوب، ولى پرسش من اين است كه شما در بار نخست، روى چه اساسى و براى چه به اين امر روى آورديد، و اينكه يك فرد روى چه شرائط و علل و جهاتى شايسته امر خلافت مىشود.أبو بكر گفت: البته روى صفات خيرخواهى، وفاى به عهد، صراحت لهجه، استقامت و حسن سيرت و عدالت و علم و آگاهى از كتاب و سنت و حكمت و معرفت و زهد در دنيا و پرهيزگارى، و يارى و طرفدارى از مظلوم و ستمديده در دور و نزديك.أبو بكر چون به اين كلام رسيد ساكت شد.أمير المؤمنين عليه السلام فرمود: پس سبقت در اسلام و قرابت با رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله چه.أبو بكر گفت: آرى، و سابقه و قرابت.
أمير المؤمنين عليه السلام فرمود: اى أبو بكر تو را به خدا سوگند مىدهم، آيا در وجود خود اين خصوصيات را مىبينى يا در من،أبو بكر گفت: البته در شما مىبينم اى أبو الحسن.أمير المؤمنين عليه السلام فرمود: تو را به خدا سوگند، آيا اين من بودم كه پيش از تمام امت به رسول اكرم جواب مثبت داد يا تو،گفت: بلكه شما.
أمير المؤمنين عليه السلام فرمود: تو را به خدا سوگند آيا من از طرف رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله مأمور به ابلاغ و خواندن سوره برائة براى كفار شدم يا تو، أبو بكر گفت: شما مأمور اين كار شديد.أمير المؤمنين عليه السلام فرمود: اى أبو بكر تو را به خدا سوگند، آيا هنگام خروج پيامبر از مكه به مدينه (روز غار) آيا من جان فداى او شدم يا تو،أبو بكر گفت: البته شما.أمير المؤمنين عليه السلام فرمود: تو را به خدا سوگند بنا به حديث پيامبر در روز غدير آيا من مولاى تو و تمام مسلمين هستم يا تو،أبو بكر گفت: البته شما...
